Granty naukowe i informacje biograficzne / Research projects and biographical information

• W latach 2016 – 2018 realizacja grantu NCN:

Renacjonalizacja procesów integracyjnych w zakresie swobód rynku wewnętrznego UE // Renationalising the Integration Process in the Internal Market of the European Union (lata 2016-2018 – instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki) nr 2015/17/B/HS5/00467

======================

Renacjonalizacja procesów integracyjnych w zakresie swobód rynku wewnętrznego UE (lata 2016-2018) – instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki 2015/17/B/HS5/00467

Zespół wykonawców: kierownik prof. UW dr hab. Robert Grzeszczak

Wykonawcy: mgr Piotr Kwasiborski (sekretarz zespołu), mgr Jędrzej Maśnicki, dr Magdalena Gniadzik

I. ARTYKUŁY PRZYGOTOWANE (OPUBLIKOWANE) W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ GRANTU NCN:

1. R. Grzeszczak, Propozycja porozumienia Unii i jej państw członkowskich ze Zjednoczonym Królestwem – zakres propozycji i ich znaczenie dla UE i jej obywateli (w:) Prawo Europejskie w Praktyce nr 2/2016, s. 12-19.
2. R. Grzeszczak, Bariery w przepływie pracowników na rynku wewnętrznym – stary problem w nowych odsłonach (w:) Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, Opole 2016 nr XIV/4, s. 39-55 (http://prawo.uni.opole.pl/studia.php).
3. P. Kwasiborski, Planowana rewizja dyrektywy 96/71/WE w świetle dotychczasowych uwarunkowań prawnych instytucji delegowania pracowników w Unii Europejskiej (w:) Europejski Przegląd Sądowy nr 6 (129) /2016, s. 12-22.
4. R. Grzeszczak, The concept of social citizenship of the European Union in the light of the phenomenon of social tourism (w:) Studia Iuridica , Warszawa 2017 (w publiakcji)
5. R. Grzeszczak, M. Gniadzik, New Vision of ‘Social Europe’: Renationalising the Integration Process in the Internal Market of the European Union, Paper of the Conference: Democratic Principles, Economic, Social and Cultural Rights , 2017 Osaka Japan (w druku)

II. KONFERENCJE I REFERATY UCZESTNIKÓW GRANTU W ZW. Z REALIZACJĄ PROJEKTU

1. Bruksela, Kwerenda w Bibliotece Komisji Europejskiej (mgr M. Gniadzik i mgr P. Kwasiborski), 5-7 maja 2016
2. Wrocław UWr. – CEJM, Citizenship and fundamental rights in the European Union – opportunities and challenges for integration 14-15.04.2016, mgr Magdalena Gniadzik, referat: One step forward, two steps back – the significance of CJEU judgements in the cases Brey, Dano, Alimanowic and García-Nieto for EU citizens
3. Birmingham, 5th Conference on European Law and Policy in Context – More or Less Europe, University of Birmingham UK, 23-24.06.2016, mgr P. Kwasiborski, referat: “Social Dumping on the EU internal market – challenge for integration process”
4. Amsterdam, 17-19 listopada 2016 r. – Vrije Universiteit Amsterdam – Law and Governance in a Crisis-Ridden European Union – NILG PhD Roundtable Forum: mgr  Gniadzik, referat: “The Influence of Recent Rulings of the Court of Justice on the Development of the status of EU Citizens”; mgr P. Kwasiborski, referat: “Impact of the EU Integration Crisis on the institution of Posted Workers – new works on reviewing the Posted Workers Directive”
5. Warszawa, WPiA UW 26.11.2016, The EU without the UK Implications and Legal Consequences of BREXIT, mgr J. Maśnicki, referat: “Re‐nationalization or indirect integration? The application of implementing measures without any EU law to be implemented”
6. Lublin, 12.2016 r.  KUL, Katedra Prawa Unii Europejskiej Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji i Fundacja Konrada Adenauera “Swobody rynku wewnętrznego Unii Europejskiej wobec zmieniającej się sytuacji polityczno-gospodarczej Europy”, prof. R. Grzeszczak, referat: “Renacjonalizacja procesów integracyjnych w zakresie swobód rynku wewnętrznego UE – na przykładzie swobody przepływu pracowników”
7. Kwerenda w Bibliotece Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (mgr Kwasiborski) w Luksemburgu, 18-21.12.2016.
8. 21-23 stycznia 2017 r. w Trzebieszowicach, seminarium Centrum Doskonałości im. Jeana Monneta przy Uniwersytecie Wrocławskim pt. “Unia Europejska w badaniach naukowych doktorantów”, wykład inaugurujący prof. R. Grzeszczaka pt. “Renacjonalizacja procesów integracji europejskiej na przykładzie swobody przepływu osób”
9. Conference 30-31.03.2017 WASET Osaca Japan Democratic Principles, Economic, Social and Cultural Rights , prof. R. Grzeszczak ref. New Vision of ‘Social Europe’: Renationalising the Integration Process in the Internal Market of the European Union
10. Kopenhaga (Dania), July 5-7, 2017: ICON-S Annual Meeting “Courts, Power, Public Law , prof. R. Grzeszczak i mgr J. Maśnicki, panel – „Disabling a constitutional court and fragmentation of the EU legal order”, ref. The autonomous legal terms interpretation as the judge-made instrument to prevent re-nationalisation. Some empirical indications.

III. Inne formy aktywności

…

Ogólny opis projektu i tezy projektu // Research project objectives and hypothesis

Główny cel projektu badawczego Głównym celem projektu badawczego jest weryfikacja hipotezy, zgodnie z którą w obszarze jednolitego rynku można zaobserwować powrót tendencji renacjonalizacyjnych. Zadaniem projektu jest ustalenie czy są one trwałe i czy występują w obszarze czterech swobód: swobody świadczenia usług, swobodnego przepływu towarów i pracowników oraz swobody przedsiębiorczości. Niezbędna jest przy tym identyfikacja prawnych skutków długotrwałego oddziaływania tendencji renacjonalizacyjnych dla procesu integracji europejskiej. Analiza wyselekcjonowanych swobód rynku wewnętrznego z perspektywy procesów renacjonalizacyjnych dostarczy opisu ich skutków dla konsumentów, pracowników przedsiębiorców oraz państw członkowskich. Przykładowo, analiza swobodnego przepływu osób pozwoli na wypracowanie podejścia, w którym zostaną uwzględnione „zyski i straty” wynikające z wprowadzania rozwiązań inspirowanych tendencjami renacjonalizacyjnymi. W rezultacie wskazane zostanie czy tendencje renacjonalizacyjne nie prowadzą do praktycznego pogorszenia sytuacji podmiotów odpowiedzialnych za ich generowanie i utrzymywanie. Może się tak stać ze względu na ograniczenie ich potencjału ekonomicznego oraz społecznego. W tak określonym zakresie cel badania obejmie również zdiagnozowanie prawnych skutków renacjonalizacji dla rynku pracy oraz konkurencyjności państw członkowskich, co powinno dostarczyć materiału do refleksji nad tym jak utrwalić obecne osiągnięcia integracji europejskiej uwzględniając silne występowanie jej odśrodkowych skutków. Kolejnym celem badań jest ocean skutków polityk krajowych z punktu widzenia skuteczności prawa ochrony konkurencji. Rozszerzenie zakresu analizy o kwestie związane z ochroną konkurencji jest niezbędne ponieważ tendencje renacjonalizacyjne niekoniecznie muszą przejawiać się w postaci bezpośrednich działań podjętych w sferze swobód jednolitego rynku. Ponadto, w szerszym ujęciu, celem badań jest analiza tendencji renacjonalizacyjncyh w oparciu o mechanizmy wzmocnionej współpracy jako wyrazu elastyczności integracji europejskiej. 2. Opis badań podstawowych podjętych w ramach projektu Badania podstawowe zostaną przeprowadzone w dwóch płaszczyznach: sądowej oraz administracyjnej. Analiza sądowej płaszczyzny renacjonalizacji opiera się na przypuszczeniu, że TS wydając wyrok na podstawie wystosowanego uprzednio przez sąd krajowy pytania prejudycjalnego w sposób mniej lub bardziej otwarty musi zmierzyć się z tendencjami renacjonalizacyjnymi w interpretacji i stosowaniu prawa unijnego. Ta część badań zostanie przeprowadzona ma podstawie dogłębnej analizy wybranych orzeczeń TS. Powinna ona jednocześnie dostarczyć użytecznego z perspektywy sądowego stosowania prawa teoretycznego instrumentarium mierzenia się z tendencjami renacjonalizacyjnymi. W tym ujęciu kwestie renacjonalizacji mogą być przedmiotem analizy z perspektywy zasad proporcjonalności i subsydiarności, które w szczególnych przypadkach mogą okazać się adekwatnym wskaźnikiem tego czy w danych obszarach badawczych przeważyły tendencje „integracyjne” lub „(re)nacjonalizacyjne”. Analiza pozwoli również na udzielenie odpowiedzi na pytanie czy celowe jest wykorzystanie testu subsydiarności oraz proporcjonalności jako jednej z możliwych odpowiedzi na procesy renacjonalizacji. Analiza administracyjnej płaszczyzny renacjonalizacji zostanie skoncentrowana na stosowaniu zasad proporcjonalności, pomocniczości oraz stosowaniu zasady lojalnej współpracy. W zakresie zagadnień zakreślonych tematyką badań przeprowadzona zostanie kompleksowa analiza postępowań z tytułu uchybienia zobowiązań traktowym powiązana z środkami sankcyjnymi zawartymi w art. 258 oraz 260 TFUE. Powyższe pozwoli na uzyskanie informacji co do stopnia, w którym tendencje renacjonalizacyjne są wspólne dla różnych państw członkowskich. Postępowania prowadzone przez Komisję Europejską wskazują bowiem na te zagadnienia w analizowanym obszarze swobód rynku wewnętrznego, w których tendencje renacjonalizacyjne poprzez kwestie braku transpozycji bądź też niezgodności przepisów krajowych z unijnymi ujawniają się ze szczególną mocą. Zestawienie dwóch płaszczyzn renacjonalizacji pozwoli na wyprowadzenie zarówno ilościowych jak i jakościowych twierdzeń dotyczących rozwoju legislacji unijnej. Upoważni to do przedstawienia odpowiedniego opisu oraz wysunięcia stosownych wniosków pod adresem właściwych władz prawodawczych Unii Europejskiej oraz państw członkowskich. W ich działaniu powinna znaleźć reguła „złotego środka”, wyrażając się w zrównoważeniu zapewnienia jednolitego rynku wewnętrznego oraz partykularnych interesów krajowych. 3. Powody podjęcia tematyki badawczej Przyczyną podjęcia zainteresowań we wskazanym obszarze badawczym są powszechnie widoczne: próby przekazania wybranych polityk Unii Europejskiej z powrotem w sferę kompetencji państw członkowskich, wzmocnienie kontroli parlamentów narodowych nad legislacją unijną przy jednoczesnym wzroście tendencji centralistycznych i dominacja racji politycznych nad ekonomicznymi. Wpływ powyżej wymienionych czynników skutkuje w jeszcze bardziej dynamicznej konkurencji między państwami członkowskimi w definiowaniu sektorowych polityk UE (np. rolnictwo czy energetyka), w poszczególnych obszarach (np. strefa euro) i Unii Europejskiej jako takiej. Ponadto, powodem podjęcia badań nad wskazanym zagadnieniem są ujawniające się obecnie negatywne skutki renacjonalizacji, które przejawiają się w rosnącym koszcie prowadzenia działalności gospodarczej. Może to prowadzić do zakłóceń w konkurencji między podmiotami krajowymi oraz z pozostałych państw członkowskich. Przykładowo można wskazać na zakłócenia, które prowadzą do powstania dumpingu socjalnego, jako efektu stopniowego pogorszenia warunków socjalnych dla zwiększenia konkurencyjności danego rynku. Zaakceptowanie tendencji renacjonalizacyjnych nie wpłynie pozytywnie na zasady konkurencji na rynku wewnętrznym i tak jak obrazuje to przykład renacjonalizacji w obszarze polityki społecznej może doprowadzić do nierówności ekonomicznych. Z powyższych względów uznaliśmy za celową analizę zagadnienia renacjonalizacji procesów integracyjnych w zakresie swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej za pomocą wszechstronnego projektu badawczego. Przeprowadzenie badań pozwoli na ocenę tego w jakim stopniu zaobserwowane tendencje anty-integracyjne mogą doprowadzić do obniżenia skuteczności regulacji unijnych. Szeroka analiza skutków procesów renacjonalizacyjnych powinna zostać przeprowadzona również po to, żeby uniknąć nieprzewidywalnych reakcji rządów państw członkowskich podjętych pod naciskiem odśrodkowych grup interesu.

english:

The purpose of the project is to identify the legal effects of the renationalisation process on the EU and its Member States. The concept of renationalisation is expressed through MS’s aim to verify the relationship with the EU. J. Klabbers pointed out that constitutionalisation, fragmentalisation and verticalisation are “the Holy Trinity of the international legal debate at the beginning of the XXI century”. (J. Klabbers, A. Peters, G. Ulfstein, The Constitutionalization of International Law, Oxford 2009). Therefore, aside from integration, consolidation, harmonisation and unification, disintegration and flexibility also became concept which may characterise the EU system in the XXI century.

The tendency is more visible in the public opinion of several MS of the ‘EU core’ and may be confirmed by the changes applied by the regulatory body. (Clemens C. Rieder, Introduction. The Withdrawal Clause of the Lisbon Treaty in the Light of EU Citizenship (Between Disintegration and Integration), 37 Fordham Int’l L.J. 147, 2013).

What is striking is the fact that, with time, the effects of integration processes have reached a relatively high level of acceptance. This has resulted in the adoption of increasingly bold solutions reflected in the open cooperation of the Member States, of which the best example is the long-standing and effective operation on the internal market and its freedoms. (Matthew Joseph Gabel, Market Liberalization, Public Opinion, and European Union, University of Michigan Press, 2009, p. 40).

In fact, since the beginning of the Community and European Union, the undertaken integration initiatives were confronted with inverse tendencies – nationalistic tendencies (Maria Green Cowles, Transforming Europe: Europeanization and Domestic Change, Cornell University Press, 2001, s. 2).

The differences in the degree of integration between Member States is a phenomenon already defined and described. Commonly known is the differentiation in the EU with regard to the, inter alia, membership in the Schengen Zone, accession to the third stage of monetary union and ultimately the adoption of the euro, the implementation of EU policies, including the freedoms of the internal market. These are permanent or temporary trends, which nevertheless, show a continual presence in the European legal space.

The hypothesis for the proposed research is the return of renationalisation tendencies in the area of the Single Market, which is supported by, among others, an open criticism of the foundations of EU integration or considerations on withdrawal from the EU by some MS (Lewis F. Abbott, British Withdrawal from the European Union: A Guide to the Case for, Industrial System Research 2011, p. 102). One of the catalysts of the present process of renationalisation may be the financial (economic) crisis suffered by Member States and the problems caused by migration and immigration.

In this project, tendencies called “re-nationalisation of integration” are nothing more than attempts to verify the rules of participation in the integration processes. These aspirations are expressed in attempts to transform some EU policies and their shifting to the competences of the MS, a stronger parliamentary control over EU legislation, an increase of centralist tendencies and the growing dominance of politics over economics. A definite influence on the above is the new, more dynamic, competition between Member States for leadership in sectorial EU policies (eg energy or agriculture), in certain areas (the euro) and the Union as a whole.

The above-mentioned objectives of the research project are of great importance from the point of view of the current situation in Europe. The social and cultural problems that result from the adoption of an open immigration policy and liberalised social policy are a concern for the “native” citizens of the EU Member States. Part of a research project involved an analysis of the extent to which these concerns may affect the actual legal situation and the economic competitiveness of the Member States and businesses operating there.

We believe that one of the most important reasons for the increased phenomenon of renationalisation is the economic considerations being raised by the national governments of the Member States to protect domestic economies. The economic, social and legal effects, which in recent years were caused by the economic crisis, possess a significant impact on the internal market of the European Union and the attitude towards the process of integration of both consumers and businesses. Noticeable problems with the sale of goods, increased costs, lack of capital, unemployment, immigration and other negative effects of the crisis, caused the loss of confidence in the strength of the uniform and harmonised internal market of the European Union. The pro-integration trends were replaced by a protection of domestic, small and medium-sized enterprises and trends supporting domestic production and economic activity.

2. Wyzwania dobrych rządów w Unii Europejskiej- od rządu do rządzenia … // Challenges of good governance in the EU- transfer from governing to governance … .

Najogólniejszym celem projektu jest weryfikacja hipotezy, że koncepcja sprawowania dobrych rządów, w UE i w państwach członkowskich, jest wyrazem szerszej tendencji ostatnich lat polegającej na przejściu od rządów do rządzenia. Stawianą w projekcie tezą jest, że istotą nowoczesnych rządów jest sprawowanie władzy z uzupełnianiem partycypacyjnymi i sieciowymi rozwiązaniami o charakterze horyzontalnym. Rządzenie ma być efektywne, co oznacza skorelowanie działań z ponoszonymi kosztami i nakładami i odniesienie ich do osiąganych efektów na poziomie UE i państw członkowskich. Dlatego celem projektu jest zbadanie idei systemu dobrych rządów z perspektywy inicjatyw unijnych i krajowych. W związku z powyższym pojawiają się szczegółowe cele badawcze, których wspólnym zadaniem jest doprecyzowanie, usystematyzowanie i przeanalizowanie aspektów, które składają się na dobre rządy i realizację misji publicznej. Innymi słowy celem projektu jest zbadanie stawianej kolejnej hipotezy, że elementem dobrego rządzenia jest sprawność w spełnianiu potrzeb obywateli. Hipoteza ta zostanie zbadana poprzez sprecyzowanie wartości aplikacyjnej szeregu inicjatyw UE (m.in. poprawy otoczenia legislacyjnego, walki z szeroko rozumianą dyskryminacją, usprawnienie funkcjonowania wymiarów sprawiedliwości, kontrola sądowa administracji unijnej, analiza wpływu zasady dobrych rządów na europejskie prawo inwestycyjne, efektywność prawna ochrony inwestorów w UE, inicjatywy zbliżające Europę do jej obywateli, wspierające gwarancję bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego UE i jej państw).

Research project objectives/Hypothesis

The main aim of the project is to verify the hypothesis that the concept of good governance, both in the EU and its Member States, expresses wider tendency observed in the last years, i.e. the transfer from government to governance. The thesis posed in the project is that the essence of government is to hold power supplemented by horizontal solutions having participatory and networking character. Governing shall be effective, which means that
actions, costs and expenditures must be correlated, and then compared with the results achieved at the EU level and on the niveau of Member States. Hence, the objective of the project is to do research into the concept of good governance system, as regards the EU and national initiatives. In relation to the above mentioned issues there arise the following detailed research objectives. They are formulated in order to specify, systemise and analyse the aspects
of good governance and realisation of public mission. To put it in other words, the goal of the project is to verify another hypothesis saying that the element of good governance is efficiency in meeting the needs of the citizens. Such hypothesis will be verified by specifying the applicational value of many EU initiatives (i.a. improvement of the legislative environment, fight against discrimination in the broad sense, making the justice system more
efficient, judicial control of European public administration, building the structure of European investment law and creating investor protection, the initiatives bringing Europe closer to its citizens and supporting the guaranty of internal and external safety of the UE and Member States.

============

Prof. dr hab. Robert Grzeszczak – podstawowe informacje biograficzne:

Robert Grzeszczak – profesor nauk prawnych, Kierownik założonego w marcu 2022 roku Centrum Badań Ustroju Unii Europejskiej na WPiA UW, członek Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk kadencji 2015-2018, w kadencji 2019-2023 Przewodniczący Komitetu Nauk Prawnych PAN. Od 2021 przewodniczący rady Naukowej Dyscypliny Nauki Prawne UW, a od 15 maja 2017 członek Ekspert Zespołu Wydziału I PAN ds. opracowania stanowiska w sprawie osiągnięć i perspektyw integracji europejskiej oraz miejsca Polski w tym procesie, członek Rady Programowej Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, członek Polskiego Stowarzyszenia Prawa Europejskiego, Polskiej Grupy International Law Association, członek rad programowych, kolegiów redakcyjnych oraz recenzenckich wielu czasopism naukowych. 

Profesor wykładał prawo europejskie i międzynarodowe – od 2003 do 2010 roku na Uniwersytecie Wrocławskim, a od 2009 na Uniwersytecie Warszawskim, a także – jako profesor gościnny – Uniwersytecie Philipsa w Marburgu (Niemcy) i w Poczdamie (Niemcy). Tytuł doktora uzyskał na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego w 2003 roku, a habilitację na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego w 2012 roku, gdzie od 2013 roku jest profesorem. W latach 2004-2008 był adiunktem w Katedrze Nauk Prawnych Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego.

Prof. Grzeszczak specjalizuje się w instytucjonalnym i materialnym prawie europejskim, zwłaszcza w prawie rynku wewnętrznego UE, w prawie międzynarodowym oraz porównawczym prawie ustrojowym. W kręgu jego zainteresowań jest także teoria procesów integracyjnych. Studiował na Uniwersytetach Wrocławskim, a w trakcie studiów doktoranckich także w Berlinie na Uniwersytecie im. Humboldta (Niemcy) i w Perugii (Włochy), uczestniczył w licznych międzynarodowych konferencjach naukowych w Europie i Stanach Zjednoczonych oraz w Ameryce Południowej. Jest autorem ponad 100 artykułów naukowych, publikowanych w Polsce, Niemczech, Belgii, Litwie, Brazylii, Argentynie i w USA. Profesor Grzeszczak w ostatnich latach występował jako ekspert m.in. dla Kancelarii Sejmu RP, Senatu RP, Rządu RP – dla ministerstw: Spraw Zagranicznych, Zdrowia, Ochrony Środowiska, Sprawiedliwości), Rządowego Centrum Legislacji, GDDKiA, CUPT, NSA oraz licznych organizacji pozarządowych, a od 2011 roku prowadzi wykłady w KSAP.

Profesor jest autorem kilku książek monograficznych, a także współautorem podręczników akademickich oraz komentarzy z zakresu prawa europejskiego, prawa konstytucyjnego. Wybrane publikacje: R. Grzeszczak,  The European transformation of the legislative, executive and judicial power in Poland (in:) I. Karolewski, M. Sus (eds.), The Transformative Power of Europe, Nomos, Baden-Baden 2015; The concept and practice of good governance in the European Union, International Journal of Social, Education, Economics and Management Engineering, 9(2)/2015; The European transformation of the legislative, executive and judicial power in Poland (in:) I. Karolewski, M. Sus (eds.), The Transformative Power of Europe,  Nomos, Baden-Baden 2015, The Multi-level and Polycentric European Union, LIT Verlag Berlin-Münster-Wien-Zürich-London 2012; Accountability and Legitimacy of Executive Power in the European Union in: Studia Iuridica 2012, La Charte des droits fondamentaux dans l’espace judiciaire européen – questions institutionnelles et juridiques choisies, Wrocław University Press 2010. Dalesze informacje na http://robertgrzeszczak.bio.wpia.uw.edu.pl/

 

Języki obce: niemiecki, angielski i włoski.